Ερευνα

Η ερευνητική μας ομάδα τα τελευταία χρόνια έχει ενεργό δράση τόσο για τον  καθορισμό των διαφορετικών κλινικών φαινοτύπων της νόσου του Sjogren όσο και την κατανόηση της παθογένειας της.

Πιο συγκεκριμένα:

Καθορίσαμε τον κλινικό φαινότυπο διαφορετικών υποομάδων ασθενών με σύνδρομο Sjogren [άνδρες ασθενεί, ασθενείς με αρνητικό έλεγχο αυτοαντισωμάτω, ασθενείς που εμφανίζουν τα πρώτα συμπτώματα της νόσου σε ηλικία <35 και >65, ασθενείς με σοβαρή ιστολογική εικόνα (Focus score >4) (4) καθώς και ασθενείς με κρυοσφαιριναιμική αγγειίτιδα]. Τα αποτελέσματα αυτά βασίστηκαν σε εναρμονισμένα δεδομένα από 7000 ασθενείς από διάφορα κέντρα Sjogren της Ευρώπης τα οποία συμμετείχαν στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα HarmonicSS στο οποίο ήμασταν συντονιστές.

Μελετήσαμε την επιβίωση των ασθενών με λέμφωμα το οποίο σχετίζεται με σύνδρομο Sjogren. Βασιστήκαμε στα αναδρομικά δεδομένα της κοορτής μας, που αποτελείται από τους περισσότερους ασθενείς με SS σχετιζόμενο λέμφωμα παγκοσμίως, τεκμηριώνοντας για πρώτη φορά την 10 ετή επιβίωση για τους ασθενείς αυτούς.

Μελετάμε την διαφορετική έκφραση κυτταροκινών σε ένα μεγάλο αριθμό ασθενών με σύνδρομο Sjogren καλύπτοντας όλο το φάσμα της κλινικής ετερογένειας της νόσου καθώς και σε υγιείς μάρτυρες με τη χρήση της τεχνικής Luminex που δίνει τη δυνατότητα για την ταυτόχρονη πολλαπλή ανίχνευση τους.

Μελετάμε με Image Mass Cytometry (IMC) (Hyperion), μία καινοτόμο μέθοδο ευρείας βάσεως και υψηλής ακρίβειας που επιτρέπει την πολύ-παραμετρική ανάλυση ενός ιστοτεμαχίου διατηρώντας παράλληλα άθικτη τη χωρική αρχιτεκτονική, βιοψίες ασθενών με SS με ήπια, μέτρια και σοβαρή διήθηση καθώς και βιοψίες ασθενών με λέμφωμα που σχετίζεται με SS. Η μελέτη των κυτταρικών υποπληθυσμών των ασθενών αυτών ανέδειξε την παρουσία ενός διπλά αρνητικού Β κυτταρικού πληθυσμού (CD27-, IgD-, CD20+, CD45RB+) στον ιστό ασθενών με σοβαρές διηθήσεις ή και λέμφωμα αναδεικνύοντας τη σημασία αυτού του υποπληθυσμού στην πορεία της λεμφοματογένεσης στο σύνδρομο Sjogren. Σε συνεργασία με τον Διευθυντή/Ερευνητή του ΙIΒΕΑΑ Ε. Ανδρεάκο, σκοπεύουμε να μελετήσουμε σε πειραματικά μοντέλα τον νέο υποπληθυσμό των κυττάρων.
Αυτές οι πολυσχιδείς ερευνητικές πρωτοβουλίες ενισχύουν συλλογικά την κατανόησή μας για τη νόσο του Sjogren σε κλινικές, επιδημιολογικές και ανοσολογικές διαστάσεις.

Η ερευνητική μας ομάδα τα τελευταία χρόνια έχει ενεργό δράση στην κατανόηση της παθογένειας της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας,
χρησιμοποιώντας σειριακά δείγματα ασθενών σε δύο χρονικά σημεία έξαρσης και ύφεσης της νόσου.

Πιο συγκεκριμένα:

Μελετήσαμε τον ρόλο των εξωκυττάριων παγίδων ουδετερόφιλων (NETs) στην παθογένεια της φλεγμονώδους απόκρισης στην GCA. Στο πλαίσιο αυτό καθορίστηκε η εντόπιση των NETs σε βιοψίες κροταφικής αρτηρίας αναδεικνύοντας τη χωρική τους συγγένεια με τα vasa vasorum στην εξωτερική στιβάδα του προσβεβλημένου αγγείου (adventitia). Η ανοσοϊστοχημική διερεύνηση της παρουσίας προφλεγμονωδών κυτταροκινών ανέδειξε την συνέκφραση της IL-6 και της IL-17 στις δομές των NETs προσδίδοντας τους έναν σημαντικό προφλεγμονώδη ή/και ανοσορυθμιστικό ρόλο.
Μελετήσαμε τη μεταβολομική υπογραφή των ασθενών με GCA. Παρατηρήσαμε ότι συγκεκριμένοι μεταβολίτες μπορούν να διαχωρίσουν την ενεργό από την ανενεργό φάση της νόσου αντικατοπτρίζοντας την πολύπλοκη κινητική του νοσήματος στο χρόνο. Παράλληλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν βιοδείκτες τόσο της ανταπόκρισης στη θεραπεία όσο και της εμφάνισης πιθανών παρενεργειών αυτής παρέχοντας, σημαντικές πληροφορίες για τους θεράποντες ιατρούς. Σε συνεργασία με τον Διευθυντή/Ερευνητή του ΙΒΕΑΑ Ε. Ανδρεάκο, μελετάμε μικρά λιπίδια που συμμετέχουν στην φλεγμονή και την λύση της.
Σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα του καθηγητή Β. Γοργούλη, μελετήσαμε το φαινόμενο της κυτταρικής γήρανσης (cellular senescence) σε ασθενείς με GCA, δεδομένου ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου εμφάνισης της νόσου είναι η μεγάλη βιολογική ηλικία των ασθενών. Παρομοίως, κυτταρικοί πληθυσμοί, κυρίως ινοβλάστες, από κροταφικές αρτηρίες ασθενών με GCA φαίνεται να προσλαμβάνουν φαινότυπο κυτταρικής γήρανσης με παρατεταμένη δυνατότητα έκκρισης προφλεγμονωδών κυτταροκινών (φαινότυπος SASP) με πιθανή συμμετοχή τόσο στην έναρξη όσο και τη διαιώνιση της φλεγμονής. Έχουμε ήδη εγκαθιδρύσει πρωτόκολλα: α) ανοσοφθορισμού και ανοσοϊστοχημείας ιστών παραφίνης για συνεντοπισμό δεικτών γήρανσης και φλεγμονωδών δεικτών β) μοντέλο καλλιέργειας ιστού αρτηρίας για τη μελέτη του μικροπεριβάλλοντος της φλεγμονής, ενώ για τις μελέτες μας χρησιμοποιούμε γ) πρωτόκολλα κλασσικής μοριακής βιολογίας και σύγχρονων μεθόδων μελέτης του μεταγραφώματος, σε συνεργασία με το εργαστήριο του Ακαδημαικου Δ. Θάνου στο IΙΒΕΑΑ.
Σε συνεργασία με τον κ. Αναγνωστόπουλο στο ΙΙΒΕΑΑ, μελετάμε με PET-SCAN την πρόσληψη 18F-FDG στο αγγειακό τοίχωμα, προσπαθώντας να διασυνδέσουμε την έκταση, την ένταση και την εντόπιση της φλεγμονής με διαλυτούς φλεγμονώδεις διαμεσολαβητές (κυτταροκίνες).